Summertime (Mùa hạ) có lẽ là bản nhạc jazz nổi tiếng nhất trên thế giới. Ra mắt công chúng năm 1935, thời mà sân khấu Broadway đóng vai trò quan trọng trong việc giới thiệu các nhạc phẩm mới, khởi thủy Summertime là một khúc hát ru trong vở opera “Porgy và Bess” (câu hát “So hush little baby, don’t you cry” được lặp lại nhiều lần trong bài). Tác giả bài hát là nhà soạn nhạc George Gershwin, một tượng đài âm nhạc những năm đầu thế kỉ XX, người mà ngoài Summertime còn có nhiều ca khúc jazz rất hay khác như Embraceable You, Someone To Watch Over Me, The Man I Love,… Với âm nhạc là sự pha trộn nhạc blues của người Mỹ gốc Phi và các yếu tố dân ca, cùng phần ca từ được mô tả là “ngập tràn hình ảnh và hình tượng tôn giáo”, Summertime có thể được trình diễn với nhiều tiết tấu khác nhau, theo nhiều phong cách khác nhau, tùy thuộc vào nhiều trạng thái cảm xúc khác nhau – tóm lại, là cơ sở tuyệt vời cho tinh thần ngẫu hứng (improvisation) của jazz.
Ngày nay có lẽ chẳng mấy ai còn biết tới George Gershwin. Nhưng sau gần 80 năm, bạn vẫn có thể nghe giai điệu mượt mà của Summertime ở mọi sân khấu jazz trên thế giới, từ quán café bình dân cho tới quầy bar tại các khách sạn sang trọng. Theo thống kê, có đến 2600 phiên bản của bài hát này. Ngay từ năm 1936, trong thời kỳ huy hoàng đầu tiên với hãng đĩa Columbia Records, Billie Holiday (hay Lady Day – quý bà hát nhạc blues), đã đưa Summertime lên vị trí thứ 12 trên bảng xếp hạng âm nhạc quốc gia. Tiếp nối Lady Day là hàng loạt tên tuổi đình đám của dòng jazz kinh điển như Miles Davis, Ella Fitzgerald, Louis Armstrong, Sarah Vaughan, John Coltrane, Charlie Parker, hay Duke Ellington… Dĩ nhiên là chẳng vị nào chịu hạ mình bắt chước vị nào. Trong khi Charlie Parker đầy hoài niệm với màn alto sax solo dài 3 phút, thì John Coltrane sẵn sàng phiêu cùng nhóm tứ tấu của mình tới 11 phút. Phiên bản của John, chơi ở cung Rê thứ, với nhiều khúc biến tấu tenor sax và piano đầy ngẫu hứng, đem đến cho thính giả một Summertime cao hơn, nhanh hơn, sôi nổi và đam mê. Thành công nhất về mặt thương mại lại là Billy Stewart, lọt vào Top Ten Billboard năm 1966 bằng một bản phối hiện đại đầy chất RnB, rất ít tương đồng với phong cách jazz cổ điển những năm 1930. Tuy vậy, sức sống của bài hát không nằm ở các bảng xếp hạng, bởi bản thu âm được ưa thích nhất vẫn luôn là Summertime của bộ đôi huyền thoại Ella Fitzgerald và Louis Armstrong. Với tiết tấu chậm rãi, giọng hát rất đẹp của Ella thong thả đi từ nốt thấp nhất lên nốt cao nhất, ve vuốt cảm xúc của người nghe. Tiếng kèn trumpet da diết gợi kí ức về những buổi trưa hè trễ nải. Trời xanh ngăn ngắt, không gian tĩnh lặng, lòng người cũng yên bình, lười biếng, pha chút u buồn thanh thản…
Summertime and the livin’ is easy
Fish are jumpin’ and the cotton is high
Yo’ daddy’s rich and yo’ mama’s good lookin’
So hush little baby, don’t you cry
One of these mornin’s you gonna rise up singin’
You gonna spread your little wings and you’ll take to the sky
But ’till that mornin’ there ain’t nothin’ gonna harm you
With yo mama and daddy standin’ bye
Now it’s summertime and the livin’ is easy
Them fish are jumpin’ and the cotton’s ’bout waist high
Yo’ daddy’s rich and, ya know yo’ mama’s good lookin’
Now hush little baby, don’t you cry…